Droge voeten voor de Rotterdammer
Droge voeten voor de Rotterdammer
Wateropgave
Rotterdam staat voor een grote wateropgave. De stad moet rekening houden met het stijgend waterpeil van rivieren, maar ook met een toename van regenval en droogteperioden. Tegelijkertijd daalt de bodem en ligt Rotterdam onder zeeniveau. Dat maakt de stad kwetsbaar voor de gevolgen van klimaatverandering. De stad zet daarom in op “water opvangen, water vertragen en water bergen”.
Huidige situatie
Momenteel ligt de luchthaven gemiddeld 5 meter onder NAP en is daarmee een van de laagst gelegen gebieden in Rotterdam. Daardoor stroomt regenval boven omliggende gebieden richting de luchthaven waar het vervolgens lastig wegkomt (Ahn, 2023).
De oorzaak is tweeledig. Zo is de huidige inrichting ondanks de uitgestrektheid niet klimaatadaptief. De 39 hectare aan asfalt is fors en de 123 hectare aan grasland heeft weinig tot geen vermogen om als spons water op te nemen. Dit is enerzijds te verklaren door de hoge grondwaterstand en anderzijds omdat het een droogmakerij met als subtype meerbodem betreft. Dit zijn drooggemalen veenplassen die door grootschalige vervening zijn ontstaan.
Deze veenmeren werden drooggelegd omdat zij een bedreiging vormden voor de steden in het omliggende veenland. Elke drooglegging leverde nieuw areaal vruchtbare landbouwgrond op. De opbouw van een toplaag zand met klei maakt dat de bodem als spons snel vol zit.
Dit resulteert in klimaatdreigingen zoals wateroverlast bij langdurige neerslag, bodemzetting en verzilting door zoute en brakke kwel, zoals beschreven in de klimaateffectatlas. Oftewel een prangend watervraagstuk voor de omgeving. Voor garantie op droge voeten van de Rotterdammer in de toekomst, is het noodzakelijk dat een alternatief voor de luchthaven bijdraagt aan het regionale watervraagstuk. Dit vraagt om inzicht in het poldersysteem van dit gebied. Bouwen kan alleen onder slimme condities die eerst ontworpen moeten worden (Defacto Stedenbouw, z.d.) (Kaartviewer – Klimaateffectatlas, z.d.).
Stadskwartier Noorderbos
Regionale waterbuffer
De laaggelegen positie en het bodemtype van het plangebied bieden adaptatiekansen zoals het creëren van inundatievelden, het vergroten van oppervlaktewater en aangepaste vegetatie en natuur. Het scheppen van een noodzakelijke regionale waterbuffer is hierbij een belangrijke voorwaarde. Op deze manier wordt de lage ligging van het gebied omgezet in een voordeel. In Stadskwartier Noorderbos is een gigantische waterbuffer gerealiseerd in de vorm van ‘De Noorderplas’. Deze is verbonden met het water in Park16Hoven. Daarnaast wordt ook het oorspronkelijke slotenpatroon teruggebracht in het ‘Noorderbos’.
Watercompensatie is niet nodig omdat het aantal vierkante meters verharde oppervlakte bijna wordt gehalveerd ten opzichte van de bestaande situatie (100 tov 190 hectare). Daarbij is er ruimte voor regionale waterberging, van meer dan 270.000 kuub. Dit staat gelijk aan 3 miljoen volle badkuipen of 160 keer de opvangcapaciteit van het waterplein op het Benthemplein.
Fluctuerend waterpeil | Het Noorderbos
In het ontwerp voor Stadskwartier Noorderbos heeft het poldersysteem verschillende waterpeilen en wordt afgewaterd op de Schie. Een fluctuerend peil is gunstig voor de opvang en berging van water. Het waterpeil kan in geval van extreme neerslag op tijd worden verhoogd. Zo ontstaat een buffer voor droge periodes en een zoetwaterbron voor boeren in de omgeving.
In het Noorderbos is het oorspronkelijke slotenpatroon teruggebracht. Dit is een fijnmazig systeem waardoor bos en water naast elkaar kunnen bestaan. In het nieuwe bos kan hierdoor 100.000 kuub water worden opgevangen.
Waterbergende zwemplas
Naast de wateropvang in het Noorderbos worden kanalen en een zwemplas gegraven: De Noorderplas. Met name de plas heeft een enorme waterbergingscapaciteit. Er wordt uitgegaan van 50 cm per m² en een fluctuerend waterpeil. Dat staat gelijk aan 170.000 kuub waterberging.
De waterberging heeft niet alleen een functie voor de waterveiligheid voor Rotterdammers, maar biedt ook kansen voor recreatief gebruik, zoals zwemmen en kleinschalige watersport. In de plas kan worden gezwommen en gevaren, op het strand is plek voor sport, ontspanning en horeca. Vanaf het strand heb je zicht op de voormalige Terminal.
Waterbestendige stadskwartieren
Met de afgegraven grond uit de plas en het bos kunnen andere delen van Stadskwartier Noorderbos worden opgehoogd; deze locaties zijn geschikt voor bewoning. Vanwege de lage ligging van het gebied, is ervoor gekozen om woningen en zorgfuncties niet op de begane grond te vestigen. Bij hevige overstromingen zijn mensen ook in de toekomst veilig. In de plinten (begane grond) van de gebouwen is ruimte voor bedrijvigheid en andere functies. In het ontwerp is rekening gehouden met een gemiddelde bodemdaling van 10 tot 25 cm tot 2050 en de verwachte toename van 10% watercompensatie voor 2100 (Defacto Stedenbouw, z.d.).
Tevens zijn de daken van alle nieuwe gebouwen ingericht ten behoeve van wateropvang of vertraagde afwatering naar de buitenruimte. Dit gebeurt per woning of collectief in het bouwblok. Zo heeft het water langer de tijd om in de grond opgenomen te worden.
Waterinbedding Stadskwartier Noorderbos
Typen waterberging
